ޔަތީމުންގެ މުދަލާއި ބިމުން އެމީހުން ބޭރުކޮށް، އެ ބިމުގައި ކުރާ ވިޔަފާރިއަކުން ނެރޭ ޒަކާތް ޞައްޙަވާނެތޯއެވެ؟

بسم الله الرحمن الرحيم ، الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسول الله -صلوات الله و سلامه عليه- وعلى آله و صحبه أجمعين.

أما بعد:

ސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި ބުނަމެވެ.

މީހަކު ކޮށްފައިވާ ފާފަވެރި ޢަމަލެއް ނުވަތަ އުރެދުމެއްގެ ސަބަބުން އޭނާ ﷲ އަށް އަދާކުރަންޖެހޭ ޙައްޤުތަކުން އެއްފަރާތް ނުވެވޭނެ އެވެ. އެހެނަސް ﷲ އަށް އަދާ ކުރަންޖެހޭ ޙައްޤުތަކުގެ ޛިންމާ އޭނާގެ ބޮލުގައި އެޅޭނެ އެވެ.

އެގޮތުން ސުވާލުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ، އޭނާގެ ޢާއިލާ މެންބަރުންތަކަށް އަނިޔާ ދީ އެބައިމީހުން ބިކަކޮށް، އެކުދިންނަށް ޙައްޤުވެގެންވާ ބިމުން އެކުދިން ނެރުމަށްފަހު އެ ބިމުން ވިޔަފާރި ކުރުމަކީ އޭނާ އަދާކުރަންޖެހޭ ޒަކާތުން އޭނާ ބަރީއަވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ސުވާލުން ބަޔާންވެގެންދަނީ، އެ ބިމުގައި އެމީހަކު ވިޔަފާރިކޮށް އެ ވިޔަފާރިން މާލީ ފައިދާތަކެއް ހޯދާ ކަމެވެ.

އޭނާގެ ވިޔަފާރިއަކީ އެއީ ޒަކާތް ޙައްޤުވެގެންވާ މުދަލެއް ކަމުގައިވުމުން އެ ވިޔަފާރީގެ މުދަލާއި ފައިސާއިން އޭނާ ޒަކާތް ދައްކަން ޖެހޭނެ އެވެ.

ދެވަނައީ : ޅަ ޢުމުރުގައި ބައްޕަ މަރުވެފައިވާ ކުދިންނަކީ ޔަތީމް ކުދިންނެވެ.

އެ ކުދިންނަށް ޝަރީޢަތުގައި އޯގާތެރިވުމާއި އެހީތެރިކަން ދިނުމާއި އަދި ޙައްޤުތަކެއް ކަށަވަރު ކޮށްދެއްވާފައިވެ އެވެ. އަދި އެ ކުދިންގެ ޙައްޤުތަކަށް އަރައިގަތުމަކީ އެންމެ ބޮޑެތި ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން ފާފަ އެކެވެ.

ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވި އެވެ. (إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا) ”ހަމަކަށަވަރުން، އަނިޔާވެރިކަމުގެގޮތުން ޔަތީމުންގެ މުދާ ކައިއުޅޭ މީހުން (ދަންނާށެވެ!) އެބައިމީހުން ކައިއުޅޭކަން ކަށަވަރީ (ނަރަކައިގެ) އަލިފާނެވެ. އަދި، އަނދަ އަނދާ ހުންނަ ނަރަކަޔަކަށް އެބައިމީހުން ނިކަންހުރެ ވަންނާނެތެވެ.“

ދަންނަ އެވެ! މިފަދަ ބޮޑުވެގެންވާ ޢުޤޫބާތެއް މި ޢަމަލުގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅިފައިވަނީ ކީއްވެތޯ އެވެ؟ ސަބަބަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟

އާދެ އެއީ އެކަމުގައިވާ އަނިޔާވެރިކަމާއި ޣައްދާރުވުމާއި ބޭވަފާތެރިވުމާއި އަދި ބޭ އިންސާފުގެ ބޮޑުކަމުންނެވެ. އަދި އޭގެ އިތުރަށް ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ، އެކަލާނގެ ހިއްޕަވާފައިވާ ޢަހުދާއި ޚިލާފްވެ ދިއުމުގެ ސަބަބެވެ.

އަދިވެސް ﷲ - جل وعلا:- ވަޙީ ކުރެއްވި އެވެ. ( وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ) ”ރަނގަޅުގޮތުން މެނުވީ، ތިޔަބައިމީހުން ޔަތީމުންގެ މުދަލާ ގާތްނުވާށެވެ! އެކުދިން ބޮޑުވެ ތަޞައްރަފު ފުދިއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ.“

ޙަދީޘްގައިވެ އެވެ. النَّبيِّ -صلى الله عليه وسلم- ޙަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ. : اجْتَنِبُوا السَّبْعَ المُوبِقَاتِ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّه، ومَا هُنَّ؟ قَالَ: الشِّرْك بِاللَّهِ، وَالسِّحْرُ، وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتي حرَّمَ اللَّهُ إلَّا بِالحقِّ، وَأكْلُ الرِّبَا، وَأكْلُ مَالِ اليتِيمِ، والتَّولِّي يوْمَ الزَّحْفِ، وقذفُ المُحْصنَاتِ المُؤمِنَات الغافِلاتِ متفقٌ عَلَيْهِ ”ހަލާކު ކުރެނެވި 7 ބޮޑުވެގެންވާ 7 ފާފައަކުން ތިޔަބައިމީހުން އެއްކިބާވުން ހުއްޓެވެ…… (އެ ފާފަތަކުގެ ތެރޭގައި ޛިކުރު ކުރެއްވި އެވެ.) ޔަތީމް ކުއްޖާގެ މުދާ ނުޙައްޤުން ކެއުމެވެ…“

އިސްވެދިޔަ އެންމެހައި ދަލީލުތަކުގައި ބަޔާންވެގެންވަނީ ޔަތީމް ކުއްޖާގެ ޙައްޤު ރައްކާތެރި ކޮށްދީފައި ވުމެވެ.

ޝަރީޢަތުގައި އެންމެ މަތީ ދަރަޖައަށް ޔަތީމް ކުއްޖާއަށް އިންސާފު ހޯދައި ދިނުމާއި އަދި އެ ކުއްޖާގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކޮށްދީފައިވެ އެވެ.

މިއީ ﷲގެ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައަޅައިފައިވާ މަތިވެރި ނިޒާމްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ނިޒާމެވެ.

މި ދަލީލުތަކުން އެ ޔަތީމު ކުދިންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރި ކޮށްދިނުމުގެ މުހިންމުކަން ކަށަވަރު ވެގެންވެ އެވެ. އަދި އެ ހައްޤުތަކަށް އިހުމާލު ވުމާއި އަދި ފަރުވާކުޑަ ކުރުމުގެ ފާފައިގެ ނުބަކަން މިވަނީ ބަޔާންވެގެންނެވެ.

އެ ކުދިންނަށް ހައްޤު އަދާކޮށް، އެކުދިންނަށް އަޅާލައި އޯގާތެރިވުމުގެ ޖަޒާވެސް ނުހަނު ބޮޑެވެ. ނުހަނު މަތިވެރި އެވެ.

އިމާމް البخاري އަދި مسلم ޞަޙާބީ أبو هريرة ގެ އަރިހުން ރިވާކޮށްފައިވާ ޙަދީޘްގައިވެ އެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ހަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ. أنا وكافِلُ اليَتِيمِ في الجَنَّةِ هَكَذا وقالَ بإصْبَعَيْهِ السَّبَّابَةِ والوُسْطَى ”ތިމަން ނަބިއްޔާ އާއި ޔަތީމް ކުއްޖާ ބަލަހައްޓައި (ޔަތީމް ކުއްޖާ ރައްކާތެރިކޮށް އަޅާޅުމާއި އޯގާތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ ބަލަހައްޓާ) ފަރާތް ސުވަރުގޭގައި ވާހުށީ މިފަދައިންނެވެ. އެހިނދު، އަތްޕުޅުގެ ޝަހާދަތް އިނގިލި ފުޅާއި މެދު އިނގިލިފުޅުން އިޝާރަތް ކުރެއްވި އެވެ.“

އެބަހީ : ސުވަރުގޭގައި ވާހުށީ އެހާވެސް ގާތުގައި ކައިރީގަ އެވެ.

އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި މިވަނީ، ޔަތީމް ކުދިންގެ ޙައްޤުތައް ނުހަނު ރައްކާތެރި ކޮށްދީފަ އެވެ. އެއީ އެކުދިންގެ ބަލިކަށި ކަމާއި ރައްކާތެރިކަން ބޭނުން ޖެހިފައިވާ ބޮޑުކަމުންނެވެ.

ވުމާއެކު، އެ ކުދިންގެ މި ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމުގައިވާ ފަރާތަށް މިވަނީ އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެގެންވާ ޘަވާބާއި އަޖުރު ވަޢުދު ކުރެވިގެންނެވެ.

މި އަޖުރު އަދި ޘަވާބަކީ، ޢާއިލީ ގޮތުން ގާތް ކަމުގައިވާ ޔަތީމް ދަރިއެއް ނުވަތަ ޢާއިލީ ގުޅުމެއް ނުވާ ޔަތީމް ދަރިއެއް ކަމުގައިވީނަމަވެސް ކަށަވަރު ކުރެވިފައިވާ އަޖުރާއި ޘަވާބެކެވެ.

އަދިވެސް ބުނަމެވެ. ޔަތީމް ކުއްޖާއަށް އިޙްސާންތެރިކަން ފޯރު ކޮށްދިނުމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވާ އެންމެހައި ޢަމަލުތަކަކީވެސް އެއަށް ޝަރީޢަތުގައި ނުހަނު ބާރު އެޅުވިގެންވާ ޢަމަލުތަކެވެ.

އެގޮތުން ފައިސާގެ އެހީތެރިކަން ފޯރު ކޮށްދިނުމާއި، ހިޔާވައްސެއްގެ އެހީތެރިކަން ނުވަތަ ބެލެހެއްޓުމުގެ އެހީތެރިކަން ކަމުގައިވީނަމަވެސް އެވެ.

އޭގެ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ ޢަމަލަކީ، އެފަދަ ދަރިއެއް ބެލެހެއްޓުމުގައިވުމެވެ.

والله تعالى أعلم. وصلى الله على نبينا محمد وآله وصحبه وسلم.